- Niềm tin cổ xưa : Trời đất gần nhau có thể tham quan đi lại giao lưu , bắc thang lên được tới Trời.

Nhân gian có ba cõi: Trời người đeo dao trên trán , Người nhân gian đeo bên hông, cõi âm đeo dao chân.

- Chân cầu vồng là nơi chứa có nhiều kho báu.

- Họ tin xa xưa có 12 vị mặt trời sau có vị thần bắn rơi 11 chiếc còn số 12 sợ quá rơi xuống biển khiến loài người sống bóng đêm .. sau mời gà Trống ra tận biển Đông ra gọi thì mới mọc lên quay trở lại.

- Câu chuyện Trời là chúa tể muôn loài có thật , để thử lòng nhân gian và vạn vật Trời giả vờ chết. Người ta tin rằng nếu ai ăn được gan Trời thì trường sinh bất tử.. Thấy vậy các con vật Hổ báo cáo chồn beo gấu … tranh nhau lên trời chia phần, Người cũng đi lên…trên đường đi gặp cụ Rùa mắc cạn gốc cây cứu cụ , vì Rùa con vật linh nên nó đoán biết câu chuyện Trời giả chết thử long chúng sinh.Rùa chia sẻ câu chuyện này tới người nên khi lên trên đó người tỏ lòng thương cảm khóc nức nở, Trời cảm động nên từ đó cho Người làm bá chủ nhân gian nên có thể săn bắt hái lượm ăn thịt các động vật.

- Lý do khiến trời đất tách ra cách xa nhau: Tình yêu giữa 2 miền vi phạm thiên giới, cũng có ý kiến cho rằng do loài người sinh sôi nảy nở đông lên nên uế khí thải ra nhiều nên cõi Trời tách ra lên tận trên cao.

- Thờ cúng : Tổ tiên , quan âm và 1 vị thần lão giáo, hoa vương thánh mẫu - người bảo vệ trẻ em

Cũng thờ táo quân có ban thờ nhỏ gần bếp

- Bên ngoài ban thờ ngoài trời : Thổ Địa or  an phủ đại vương Nùng Chí Cao anh hùng XI thành lập tiểu vương nhỏ quảng Đông Tây , Cao bằng sau bị nhà Tống tiêu diệt.

- Lễ hội : Lồng Tồng (còn gọi là lễ hội xuống đồng) để cầu cúng thần Nông - vị thần cai quản ruộng đồng, vườn tược, gia súc, làng bản cho được cây cối xanh tươi, mùa màng bội thu, gia súc sinh sôi, mọi người no ấm, bản làng yên lành

- Tết nguyên đán qt nhất : Gói bánh chưng , gà trống thiến , quà biếu nội ngoại

- Tết thanh minh 3/3 đi tảo mộ đồ cúng : thịt lợn quay, bánh dày lá ngải, xôi tím lá cẩm.

- Tết đoan ngọ 5/5 : Quan trọng kiếm lá thuốc , cây ngải cứu ngâm thuốc

Trong thời chiến chống Pháp : đây có lẽ có nhiều người yêu nước : Anh hùng ls La Văn Cầu ôm bộc phá phá hàng rào dây thép gai , Anh hùng Bế Văn Đàn lấy thân mình làm giá súng ct chống Pháp.

- Nhạc cụ : Đàn Tính 3 dây ( Làm quả bầu già- Ngâm vôi tránh mối mọt và mặt đàn làm gỗ vông & Hát Then - Với những giá trị độc đáo và đặc biệt, “Nghệ thuật trình diễn hát Then” đã được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại 2019.

- Áo : Áo chàm , ko thêu dệt rất đơn giản

- Ngôn ngữ tiếng Tày Nùng hay gọi tiếng Thổ

- Ẩm thực : Cơm lam , thịt lợn quay lá mắc mật Về văn hóa ẩm thực, các món ăn trong bữa cơm gia đình của đồng bào Tày rất phong phú và đa dạng, khi đặt chân đến các làng bản người Tày - Nùng, khách sẽ không khó để được thưởng thức vị chua của những món ăn, như: thịt trâu xào măng chua, thịt lợn chua, cá ruộng ướp chua, canh cá lá chua và tất cả các loại quả chua: khế, sấu, trám, tai chua... đều được tận dụng trong bữa ăn của đồng bào Tày - Nùng, hay vị đắng của những món như măng đắng, mướp đắng, rau ngải..

- Trò chơi : Ném còn , đẩy gậy như kéo co

- Then là thực hành tín ngưỡng quan trọng trong đời sống tín ngưỡng của người Tày, Nùng ở Việt Nam. Then thể hiện đời sống văn hóa vô cùng phong phú của con người, là kết tinh của nền văn minh của các tộc người này Then là người trung gian truyền tải thông tin giữa người trần và thế giới thần linh. Về mặt phương ngữ, Then có nhiều tên gọi khác nhau, như Slin, Xên, Sliên, Bụt, Pựt, Một, Vựt, Giàng, Chàng… Về nội dung, thực hành Then là cầu nối tâm linh giữa thế giới con người với thế giới siêu nhiên. Từ khi ra đời cho đến nay, Then là một phần văn hóa có ảnh hưởng lớn về mặt tinh thần trong đời sống các dân tộc Tày, Nùng. Then có ý nghĩa nhân văn, giáo dục con người hướng tới những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Người làm Then bao gồm cả nam và nữ. Nữ giới làm Then được gọi là “mè Then”, “nàng Then”; nam giới làm Then được gọi là “ông Then”, “Dàng, chàng Then”… Có ba con đường đưa một người bình thường trở thành thầy Then: Những người nối nghiệp tổ nghề được trao truyền lại; những người có căn Then gọi là “phi phấc”; và những người am hiểu về Then, tự nguyện theo nghề. Dù đến với Then theo con đường nào, nhưng khi đã lựa chọn thì dù có khăn như thế nào họ sẽ luôn trước sau thủy chung như nhất với nghề.

Then được phân ra các dòng, trường phái như: Then Văn, Then Võ, Then Xếp, Then Pháp, Then Quạt, Then Nữ (Pụt), Then Nam (Giàng)… Giữa các dòng Then đều có những điểm tương đồng và dị biệt, tuy nhiên tất cả những người làm Then đều đi theo tôn chỉ “cứu nhân độ thế”.

Bên cạnh loại hình Then tín ngưỡng còn có loại hình Then văn nghệ. Đây là loại hình Then mới ra đời từ đầu thế kỷ 20, với phong trào đặt lời mới dựa trên chất liệu Then cổ. Nội dung Then mới cổ vũ cuộc kháng chiến, cổ động nhân dân phát triển kinh tế, xây dựng đời sống văn hóa, ca ngợi tình yêu đôi lứa, tình nghĩa vợ chồng, tình yêu quê hương đất nước…

Then là loại hình tín ngưỡng ẩn chứa những biểu tượng văn hóa đặc sắc

Lẩu Then là nghi lễ quan trọng nhất trong thực hành Then. Nghi lễ này được tiến hành rất cầu kỳ, với sự tham gia của nhiều Then trong dòng, cùng với đó là sự góp mặt của họ hàng, bạn bè và hàng xóm láng giềng... Thông thường lễ lẩu Then đầu tiên trong sự nghiệp thực hành Then của một nghệ nhân sẽ là lẩu khai quang (cấp sắc), kế đó là lẩu tăng binh mã, lẩu khao Sluông (phu đò), lẩu cầu an (cầu bình an), lẩu Bà Slam, lẩu cáo lão, lẩu chuộc binh. Thầy Then được phong hàm, chức tước theo số dải mũ: 5, 7, 9, 11, 13 và 15.

Ngoài những đại lễ vừa kể ở trên, thực hành Then còn có rất nhiều loại hình nghi lễ khác, tùy vào mục đích khác nhau mà gia chủ sẽ mời thầy Then đến thực hành nghi lễ tương ứng. Then cầu an, là loại hình Then được thực hiện với mục đích xóa bỏ tai ách, cầu bình an; Then cống tiến, được thực hiện nhằm mục đích tiến lễ lên giới siêu nhiên; Then chữa bệnh, với nhiệm vụ cầu mong sức khỏe cho gia chủ; Then chúc tụng, chủ yếu nhằm mục đích ca ngợi, vui chơi, ăn mừng.

Trong một lễ Then, quan quân nhà Then phải trải qua nhiều cung cửa, quãng đường từ những nơi đẹp đẽ đến gian khổ, từ non cao núi thẳm đến miền sông nước mênh mông. Hành trình thường bắt đầu từ nhà gia chủ, qua cửa Thổ công, Thành hoàng, Táo quân, Tổ tiên, Pháp sư, cửa tướng, đường ve sầu, Khau Khắc Khau Hai, cửa ông Khuông, ông Khắc, vượt biển, chợ Tam Quang đến chầu Ngọc Hoàng… Mỗi nghi lễ Then, từng cung cửa đều có những ý nghĩa riêng, đằng sau mỗi tên đất, tên người và tên vật đều ẩn chứa những biểu tượng văn hóa đặc sắc.